María Enriqueta Lunez Pérez

“Ta ba mukinal”

video

Español

Sobre el entierro

Sobre el entierro, ansiosa se posa mi alma.

Sobre el entierro,
flores verdes y amarillas,
arropan al alma apenada.

Sobre el entierro,
se deshacen luces con la esperanza de no apagarse con el alba.

Sobre el entierro,
nich pox
extracto de vida,
se derrama en las gargantas.

Sobre el entierro,
manos terrenales
cantan con el tiempo.

Sobre el entierro,
cada Todos Santos,
el nombre de las ánimas
se recuerdan y se guardan.

 

[Trad. Enriqueta Lunez]

Inglés

On the grave

On the grave, my soul sits in anguish.

On the grave,
green and yellow flowers,
clothe the sorry soul.

On the grave,
candles dispel light hoping not to go out at dawn.

On the grave,
nich pox
water of life,
pours down throats.

On the grave,
human hands
sing with time.

On the grave,
every All Saint’s day,
the names of the dead
are kept and remembered.

 

[Trad. Claudia Lucotti]

Tseltal

Ta sba mukenal

Ta sba mukenal, binax yot’an x-ayin jch’ulel.

Ta sba mukenal,
yaxal k’anal nichimetik
smukik te swoklajel ch’ulelal.

Ta sba mukenal,
xtup’ xojobal k’ajk’ yu’un sk’an te ma’ xtup’ ta swenta sakubel k’inal.

Ta sba mukenal,
nich pox
ya’lel kuxlejal,
xch’ol koel ta nuk’iletik.

Ta sba mukenal,
balumilal k’abal
xk’ajin sok xk’axel k’aal.

Ta sba mukenal,
jujun sk’in ch’ulelaletik
ta sbiilik
ya yich’ na’el sok yich’ik k’ejel.

 

[Trad. Adriana López Sántiz]

Tsotsil

Ta ba mukinal

Ta ba mukinal mu a’ybaj chkux jch’ulel.

Ta ba mukinal,
yaxal k’anal nichimetik
ta sk’i ti jvokolajel ch’ulelale.

Ta ba mukinal,
xnoplajet xojobal k’ok’ ta spat yo’oy yo’ k’uchal mu xtup’ sakubel osil.

Ta ba mukinal,
nich pox
ya’lel kuxlejal
xch’olet yalel ta nuk’iletik.

Ta ba mukinal,
balumilal k’abal
chk’ejin xchi’uk osil k’ak’al.

Ta ba mukinal,
jujun k’in Santo
ti sbi ch’ulelaletike
ta xich’ik tael ta na’el, ta xich’ik nak’el.

Zapoteco

Lu ba’

Lu ba’, ne xizaa ra’ta’ xquenda.

Lu ba’,
guie’ nagá’ ne naguchi
rudiica’ xidxaa ti guenda ni né yuuba’.

Lu ba’
cayá biaani’ cabeza qui guiui’ ra guirá gueela’.

Lu ba’,
nisa dxu’ni’
ti ndaa guendanabani,
rieteti ndaani’ guebeyani.

Lu ba’
na’ ni nuu guidxilayú
riundaneca’ dxi.

Lu ba’
guirasi Xandu’,
lá ca gue’tu’ ca
radasilú ca’ ne rigaachisica’.

 

[Trad. Irma Pineda ]
[Traducido al diidxazá o zapoteco del Istmo de Tehuantepec]

Español

Sobre el entierro

Sobre el entierro, ansiosa se posa mi alma.

Sobre el entierro,
flores verdes y amarillas,
arropan al alma apenada.

Sobre el entierro,
se deshacen luces con la esperanza de no apagarse con el alba.

Sobre el entierro,
nich pox
extracto de vida,
se derrama en las gargantas.

Sobre el entierro,
manos terrenales
cantan con el tiempo.

Sobre el entierro,
cada Todos Santos,
el nombre de las ánimas
se recuerdan y se guardan.

 

[Trad. Enriqueta Lunez]

Inglés

On the grave

On the grave, my soul sits in anguish.

On the grave,
green and yellow flowers,
clothe the sorry soul.

On the grave,
candles dispel light hoping not to go out at dawn.

On the grave,
nich pox
water of life,
pours down throats.

On the grave,
human hands
sing with time.

On the grave,
every All Saint’s day,
the names of the dead
are kept and remembered.

 

[Trad. Claudia Lucotti]

Tseltal

Ta sba mukenal

Ta sba mukenal, binax yot’an x-ayin jch’ulel.

Ta sba mukenal,
yaxal k’anal nichimetik
smukik te swoklajel ch’ulelal.

Ta sba mukenal,
xtup’ xojobal k’ajk’ yu’un sk’an te ma’ xtup’ ta swenta sakubel k’inal.

Ta sba mukenal,
nich pox
ya’lel kuxlejal,
xch’ol koel ta nuk’iletik.

Ta sba mukenal,
balumilal k’abal
xk’ajin sok xk’axel k’aal.

Ta sba mukenal,
jujun sk’in ch’ulelaletik
ta sbiilik
ya yich’ na’el sok yich’ik k’ejel.

 

[Trad. Adriana López Sántiz]

Tsotsil

Ta ba mukinal

Ta ba mukinal mu a’ybaj chkux jch’ulel.

Ta ba mukinal,
yaxal k’anal nichimetik
ta sk’i ti jvokolajel ch’ulelale.

Ta ba mukinal,
xnoplajet xojobal k’ok’ ta spat yo’oy yo’ k’uchal mu xtup’ sakubel osil.

Ta ba mukinal,
nich pox
ya’lel kuxlejal
xch’olet yalel ta nuk’iletik.

Ta ba mukinal,
balumilal k’abal
chk’ejin xchi’uk osil k’ak’al.

Ta ba mukinal,
jujun k’in Santo
ti sbi ch’ulelaletike
ta xich’ik tael ta na’el, ta xich’ik nak’el.

Zapoteco

Lu ba’

Lu ba’, ne xizaa ra’ta’ xquenda.

Lu ba’,
guie’ nagá’ ne naguchi
rudiica’ xidxaa ti guenda ni né yuuba’.

Lu ba’
cayá biaani’ cabeza qui guiui’ ra guirá gueela’.

Lu ba’,
nisa dxu’ni’
ti ndaa guendanabani,
rieteti ndaani’ guebeyani.

Lu ba’
na’ ni nuu guidxilayú
riundaneca’ dxi.

Lu ba’
guirasi Xandu’,
lá ca gue’tu’ ca
radasilú ca’ ne rigaachisica’.

 

[Trad. Irma Pineda ]
[Traducido al diidxazá o zapoteco del Istmo de Tehuantepec]

Deja un comentario

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos necesarios están marcados *

Puedes usar las siguientes etiquetas y atributos HTML: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>